Mocht jij of je partner komen te overlijden, dan heeft dit naast een emotionele ook een financiële impact. De financiële consequenties hangen af van de relatievorm die jullie met elkaar onderhielden en verder of je wel of niet in het bezit bent van een testament.

Na het overlijden wordt eerst gekeken welke bezittingen en schulden aan wie toebehoren. Waren alle bezittingen en schulden voor het moment van overlijden gemeenschappelijk of behoorden sommige bezittingen juist tot ieders privé-eigendom. Voorgaande wordt bepaald aan de hand van jullie relatievorm. Waren jullie getrouwd, geregistreerd partner of samenwonend? In het geval van een huwelijk of geregistreerd partnerschap, was dit op basis van een wettelijke (beperkte) gemeenschap van goederen of huwelijkse- of partnervoorwaarden? Is er sprake van samenwonen dan is de vraag of jullie wel of geen samenlevingscontract hadden. Verder is het belangrijk om te weten of diegene die overleden is, wel of niet een testament bezat.

Gemeenschap van goederen tot 2018
Als in het verleden geen keuze is gemaakt voor ‘voorwaarden’, dan is automatisch sprake van de wettelijke gemeenschap van goederen. Dit betekent dat alle bestaande en toekomstige bezittingen en schulden van jullie samen zijn. Maar let op, er valt veel in de gemeenschap, maar niet alles. Zo kan het zijn dat jij en/of je partner een schenking of erfenis hebben ontvangen die buiten de gemeenschap van goederen valt.

Beperkte gemeenschap van goederen vanaf 2018
Vanaf 1 januari 2018 geldt voor gehuwden en geregistreerd partners die van tevoren niet een bezoekje hebben gebracht aan de notaris, niet langer de algehele gemeenschap van goederen, maar de beperkte gemeenschap van goederen als wettelijke basis. In de kern houdt de beperkte gemeenschap van goederen in, dat ieders vermogen van voor het huwelijk (het voorhuwelijks niet-gezamenlijk vermogen) privé blijft. Dit betekent ook dat verkrijgingen tijdens het huwelijk uit giften en erfenissen privé blijven. Alleen dat wat tijdens het huwelijk of partnerschap wordt aangeschaft wordt gemeenschappelijk.

Afwijken van (beperkte) gemeenschap van goederen
Diegenen die willen afwijken van de wettelijke standaard moeten de afspraken notarieel vastleggen in huwelijkse- of partnervoorwaarden, voor wat betreft samenwoners in een samenlevingscontract.

Huwelijkse voorwaarden, partnervoorwaarden en samenlevingscontracten zijn er in vele soorten en maten. In dit soort contracten staat vaak standaard opgenomen dat de premies voor een overlijdensrisicoverzekering niet tot de kosten van de huishouding horen. Dit betekent dat mocht jij of je partner overlijden, de uitkering uit deze verzekering belastingvrij kan worden ontvangen. Dit is anders als jullie op basis van gemeenschap van goederen gehuwd of geregistreerd partners waren.

Koude uitsluiting en verrekenbedingen
Als de wettelijke gemeenschap van goederen in het geheel uitgesloten wordt, dan wordt dit koude uitsluiting genoemd. Partners delen dan op geen enkele wijze het inkomen en de vermogenstoename. Om de harde gevolgen van een koude uitsluiting te verzachten hebben veel mensen één of meerdere verrekenbedingen toegevoegd aan de ‘voorwaarden’. In deze situatie spreken partners met elkaar af dat vermogen en/of inkomen met elkaar wordt verrekend. Voor wat betreft inkomen is dit in de regel aan het einde van het jaar – onder de spreekwoordelijke kerstboom – en voor wat betreft het vermogen uiterlijk bij echtscheiding of overlijden. Vaak is in de voorwaarden ook nog een finaal verrekenbeding opgenomen welke ingaat na overlijden van jou of je partner. Dit wil zeggen dat bij het einde van het huwelijk of partnerschap door overlijden wordt verrekend alsof beide partners in een gemeenschap van goederen waren getrouwd. Hierdoor kan mogelijk erfbelasting bespaard worden.

Samenwoners
Anders dan voor het huwelijk en het geregistreerd partnerschap kent de wet geen automatische regeling voor ongehuwd samenwonenden. Dat betekent dat allerlei vermogensrechtelijke zaken ongeregeld blijven. Om dit probleem op te lossen moeten partners samen een samenlevingsovereenkomst afsluiten en bij voorkeur ook ieder een testament.

Door te gaan samenwonen ontstaat in principe geen (beperkte) gemeenschap van goederen. Ook niet als jij en je geliefde een samenlevingsovereenkomst hebben getekend. Alleen als jullie samen aankopen doen of schulden maken tijdens het samenleven kunnen deze gemeenschappelijk worden.

De meeste pensioenfondsen eisen een notarieel samenlevingsovereenkomst voor het partnerpensioen. In deze overeenkomst moet een wederzijdse zorgplicht zijn opgenomen.

Overlijden gehuwde/ geregistreerd partner
Na het overlijden bepalen de relatievorm én of er wel of geen testament is, hoe groot de nalatenschap van de overledene is. Overlijdt iemand, zonder een testament te hebben laten opmaken, dan zal op basis van het wettelijke erfrecht worden bepaald wie zijn erfgenamen zijn en aan wie de nalatenschap wordt toegedeeld. Als de erflater een echtgenoot en kinderen nalaat, zijn de langstlevende echtgenoot en de kinderen in gelijke delen erfgenaam. Via een testament kun je afwijken van de standaard wettelijke bepaling.

Overlijden samenwoners
Als een ongehuwd samenwonende partner overlijdt, vererft het vermogen in beginsel naar zijn kinderen. Als er geen kinderen zijn dan vererft het vermogen naar de ouders, broers en zusters. De achterblijvende partner ontvangt in beginsel niets. Door middel van een testament kan ervoor worden gezorgd dat de partner erfgenaam wordt en alsnog goed verzorgd achterblijft. In samenhang hiermee kan ook een overname- en/of verblijvingsbeding in het samenlevingscontract worden opgenomen. Op grond van een overnamebeding kan de langstlevende partner de goederen van de overleden partner overnemen. Op grond van een verblijvingsbeding kunnen de gemeenschappelijke goederen naar de langstlevende partner gaan.

Hoogte en vrijstellingen erfbelasting
De erfgenaam (of legataris) moet over zijn verkrijging erfbelasting betalen. Volgens de Successiewet, de wet op grond waarvan erfbelasting wordt geheven, zal er successie betaald moeten worden. De mogelijke vrijstelling en het tarief is afhankelijk van de familierelatie die de verkrijger had met de erflater en de hoogte van de verkrijging.

Heb jij alles goed geregeld?
Een ding is zeker, we gaan vroeg of laat allemaal dood. Helaas komt een overlijden soms onverwacht en eerder dan verwacht. Je doet er daarom goed aan om te controleren of bij overlijden de totale financiële situatie voldoende is voor de achtergebleven partner en eventuele kinderen om bijvoorbeeld in de woning te blijven wonen en te kunnen blijven voorzien in het benodigde uitgavenpatroon.

Wil je weten wat de impact van een overlijden van jou of je partner betekent voor jullie financiën? Neem dan contact op met een CFP-Professional, je bent dan zeker van een deskundig en gecertificeerd financieel planner.

Als je partner of een van je ouders komt te overlijden, komt er heel wat op je af. Wat moet je allemaal regelen? En, wat had je allemaal geregeld kunnen hebben zodat je nu niet voor verrassingen komt te staan? Hoe zorg je ervoor dat je je partner goed verzorgd achterlaat? En hoe kun je nu al zaken regelen zodat iedereen straks weet wat ie kan doen en wat ie moet doen?

Het is allereerst van belang om alles wat je hebt en wat je wilt regelen voor je nabestaanden, zoveel mogelijk vast te leggen. Dat is geen leuk karwei, want niemand wil bezig zijn met de dood. Toch is het verstandig om dat wel te doen. Liefst vandaag nog, want ook al ben je niet ziek, je weet nu eenmaal niet hoe lang je nog leeft. En dan is het wel zo fijn dat je nabestaanden weten waar ze aan toe zijn.

Maak een lijst

Hoe regel je dat nu optimaal? Je begint met iets simpels als een lijst maken van de dingen die geregeld moeten worden. Denk maar eens aan de lijst met passwords van al die online omgevingen waar je lid van bent. En van je computer. Maak die toegang mogelijk. Leg op een centrale plaats vast wat je hebt. Een overzicht is handig.

Een gecertificeerd financieel planner maakt bijvoorbeeld een balans van al je bezittingen en schulden. Dat alleen al is handig, want dan weten je nabestaanden wat er is en waar dus iets voor geregeld moet worden. Denk aan de eigen woning, de hypotheek, de auto, de boot, beleggingen, spaarrekeningen, verzekeringen, schulden, bankrekeningen en inboedel. En de bijzondere dingen: dat vaasje van oma, dat schilderij of die speciale verzameling. Leg vast wat er is, waarover onduidelijkheid kan bestaan.

Hoe is je huishouden samengesteld?

Kijk in dat verband ook naar hoe je huishouden is samengesteld. Ben je getrouwd? Is dat in gemeenschap van goederen of met ‘koude uitsluiting’? Of heb je ooit vastgelegd dat je wat met elkaar gaat verrekenen? Jaarlijks onder de kerstboom of bij einde van het huwelijk? Pas als je weet WAT er is en als je weet HOE dat is verdeeld tussen jou en je partner, dan pas kun je bekijken wat de erfenis wordt en wat je hiervoor moet regelen.
Dus regel eerst: wie wat heeft, en dan: wie wat krijgt. Eerst de inventarisatie van wat je hebt, dan wat de huwelijksvoorwaarden zijn of wat er in het samenlevingscontract staat. Daarna kijk je of er een testament is.

Is er een testament?

Is er een testament, dan zal dat testament een richting geven wie wat moet krijgen. Vaak erft de langstlevende partner. Maar de kinderen erven in principe ook. In een testament regel je bijvoorbeeld dat je partner de beschikking krijgt over jouw erfenis en dus bijvoorbeeld in het huis kan blijven wonen en geld tot zijn of haar beschikking houdt om van te leven, terwijl de rechten van de kinderen ook gerespecteerd worden.

Hoeveel vermogen is er?

En dan nog dit: is er veel vermogen en is al dat vermogen niet nodig voor je eigen levensonderhoud en het realiseren van wensen en dromen, dan kun je overwegen om geld tijdens leven te schenken aan je kinderen. Vaak hebben zij geld nodig om een huis te kopen of hun huishouden in te regelen. Dan zijn er mooie vrijstellingen die schenkingen soms geheel, soms gedeeltelijk belastingvrij kunnen doen plaatsvinden.

Hulp nodig?

Een gecertificeerd planner kan je helpen om in kaart te brengen wat je hebt en hoe je je huishouden ‘juridisch en economisch’ hebt geregeld en helpt je vervolgens om de wensen en dromen die je hebt, optimaal te laten aansluiten op wat je wilt regelen voor je nabestaanden. Je eigen wensen zijn leidend en de planner zorgt er dan ook nog eens voor dat de fiscale mogelijkheden optimaal worden benut. En dat geeft een optimaal resultaat, zowel voor wat er netto overblijft, als voor je eigen gemoedsrust.

Hoe stel je eigenlijk een levenstestament op? En is het ook verstandig om dit te regelen als je nog wat jonger en/of ondernemer bent? Wat kunnen de gevolgen zijn als je geen levenstestament afsluit? Onderstaand vind je antwoorden op deze vragen.

Ook voor jongeren en/of ondernemers
Niet alleen ouderen, maar ook jongeren kunnen baat hebben bij een levenstestament. Immers de kans op gebreken wordt weliswaar groter bij het ouder worden, maar ook als jongere kun je behoefte hebben aan vertegenwoordiging als gevolg van een ernstig ongeluk, dan wel een ziekte.

Ben je ondernemer, dan is het hebben van een levenstestament extra van belang. Want wie behartigt jouw zakelijke belangen als je dit zelf niet meer kunt? Dit geldt overigens ook voor directeur-grootaandeelhouders. In deze functie heb je namelijk verschillende petten op en is het afgeven van een algehele volmacht als privépersoon vaak niet voldoende. Je bent immers ook nog directeur en aandeelhouder en daarvoor geldt de volmacht gegeven in privé vaak niet. Het kunnen doen van betalingen vanaf zakelijke bankrekeningen is zodoende niet vanzelfsprekend en moet specifiek geregeld worden. Naast het levenstestament en het testament moeten daarom ook de statuten van rechtspersonen of andere ondernemingsregelingen goed op elkaar worden afgestemd. Een gecertificeerd financieel planner is bij uitstek de persoon om jou hierbij te helpen.

Gevolgen van geen levenstestament
Het niet bezitten van een levenstestament kan vervelende gevolgen hebben. Stel, jij en je partner zijn in gemeenschap van goederen gehuwd en je partner is door ziekte handelingsonbekwaam geworden. Je besluit om te verhuizen naar een andere woning en de huidige gezamenlijke woning te verkopen. Het meetekenen van je handelingsonbekwame partner is in dit geval niet rechtsgeldig. Dit betekent dat je een onderbewindstellingsprocedure moeten starten. Dit laatste had voorkomen kunnen worden als je partner een levenstestament zou hebben.

Stel je partner is ondernemer en hij wordt door ziekte handelingsonbekwaam. Hierdoor zal hij niet meer in staat zijn om zijn bedrijf te leiden. Als dan onduidelijk is wie gerechtigd is de leiding over te nemen, kan de continuïteit in gevaar komen. Management dat niet op één lijn zit, kan tot gevolg hebben dat klanten weglopen en de omzet terugloopt. Op deze manier kan een gezonde onderneming in zwaar weer terechtkomen.

Zelf of via notaris?
Je kunt zelf een levenstestament opstellen. Dat heet een onderhandse akte. Je loopt dan wel het risico dat de bank dit niet erkent en de door jou aangewezen vertrouwenspersoon je zaken niet kan waarnemen. Het is daarom aan te raden om een levenstestament te laten opstellen door een notaris. Naast de bewijskracht van een notarieel document biedt een notariële akte nog meer voordelen, zoals de check of een persoon op dat moment wilsbekwaam is, de identiteitscheck en registratie.

Het levenstestament is in vergelijking met veel andere landen in de wereld in ons land nog vrij onbekend. Het kan veel rust geven om dit soort zaken voor jezelf en je omgeving goed geregeld te hebben. Een gecertificeerd financieel planner kan je helpen om alles goed vast te leggen.

Niet het meest vrolijke onderwerp om over na te denken, maar we hebben er wel mee te maken, ook tijdens corona. Wat valt er financieel te regelen? Waar moet je aan denken? Heb je recht op een uitkering? Of krijg je juist te maken met allerlei kosten en rompslomp als nabestaande? En ben je ondernemer, hoe zit het dan met je bedrijf?

Een overlijden brengt altijd, naast de emotionele kant, zorgen met zich mee. Er moet veel geregeld worden. Denk bijvoorbeeld aan de begrafenis of crematie, het opzeggen van abonnementen, het traceren van passwords, het stopzetten van uitkeringen, het opruimen en eventuele verkoop van de woning en natuurlijk het verdelen van de erfenis. En is er een partner, hoe blijft de partner dan goed verzorgd achter?

Stap 1 is om nu, bij leven, zoveel mogelijk vast te leggen van wat er is en wat er gedaan moet worden bij overlijden.
Dat kan gewoon in een ordner (die vindbaar is voor de nabestaanden), maar ook online. Er zijn digitale kluisjes in allerlei vormen, waar je alle relevante zaken kunt vastleggen. Wat is relevant? Natuurlijk leg je je persoonsgegevens vast en die van je eventuele partner en je kinderen. En je bespreekt alvast met je partner en je kinderen wie de executeur wordt. Wie de regie moet krijgen als jij overlijdt. Die executeur kan verschillende bevoegdheden krijgen. Het is belangrijk om die bevoegdheden goed vast te leggen.

Stap 2: checken of het goed geregeld is
Allereerst kijk je naar je testament. Hoe lang geleden is het dat je dat hebt laten opstellen? Vijf jaar? Tien jaar? Is er sinds het opstellen van het testament nog iets veranderd in je persoonlijke omgeving? Ben je gescheiden bijvoorbeeld en staat je ex-partner nog in het testament? Zijn je eigen kinderen inmiddels getrouwd en zijn er schoonkinderen in beeld? Is het bedrijf inmiddels meer of minder waard geworden? Al deze zaken maken dat het mogelijk is dat je testament niet meer up-to-date is en niet meer doet wat je eigenlijk zou willen met je erfenis. Tip: laat eens in de vijf jaar je testament bekijken door een deskundige.

Wat is ook relevant?
Heb je huwelijksvoorwaarden? Zo ja, wat zit daar in? Allerlei verrekenbedingen? Wees dan alert. Bijna niemand houdt zich aan de verrekenbedingen bij leven en dat kan ongewenste effecten hebben. Laat je huwelijksvoorwaarden ook eens in de vijf jaar checken, samen met je testament.

En het nabestaandenpensioen?
Voor veel mensen die in loondienst zijn en een pensioenregeling hebben, zal er nabestaandenpensioen worden opgebouwd. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Het pensioen kan ook op risicobasis zijn afgesloten en als je dan van baan verandert of werkloos wordt, zou dit wel eens heel vervelend kunnen uitpakken. Een extra tip voor wie zelfstandig ondernemer is en zelf zijn pensioen moet regelen: een nabestaandenvoorziening hoeft niet alleen pensioen te zijn, dit kan ook anders geregeld worden, namelijk met vrij vermogen en/of een overlijdensrisicoverzekering. Dit kan daarnaast ook handig zijn als je zakenpartners hebt, die door moeten met de onderneming als jij overlijdt.

Vroeg of laat overlijden we allemaal. Het beste om zaken te regelen is als je tijd van leven hebt. Niets is vervelender om er te laat achter te komen dat het beter anders had gekund. Vraag aan een gecertificeerd financieel planner eens om een nabestaandencheck te doen. Dan kijkt hij naar het testament, de huwelijksvoorwaarden en hoe het financieel geregeld is, of de nabestaande financieel door kan en of de eventuele compagnon verder kan met de zaak. Voorkomen is beter dan genezen.